در سال‌های اخیر، با اجرای طرح رجیستری گوشی در ایران، بسیاری از کاربران هنگام استفاده از تلفن‌های همراه قدیمی خود با مشکلاتی مواجه شده‌اند. این مسئله مخصوصاً برای کسانی که گوشی‌های چند سال پیش خود را نگه داشته‌اند یا یک مدل قدیمی را به‌صورت دست دوم خریداری کرده‌اند، چالش‌برانگیزتر است. در این راهنما، تمام مراحل بررسی، رفع مشکل و پیشگیری از بروز ایرادات رجیستری گوشی‌های قدیمی را به‌صورت قدم‌به‌قدم و ساده توضیح می‌دهیم.
روند اجرای طرح رجیستری
طرح رجیستری با هدف مقابله با قاچاق تلفن همراه و حمایت از واردکنندگان رسمی در سال‌های اخیر اجرا شد. در این طرح، هر گوشی برای فعال شدن در شبکه‌های تلفن همراه ایران باید در سامانه «همتا» ثبت و تأیید شود. در نتیجه، گوشی‌هایی که به‌صورت غیررسمی وارد کشور شده‌اند یا پیش از اجرای طرح فعال شده‌اند، ممکن است در شبکه ثبت نشوند.
نکته مهم این است که طرح رجیستری برای همه گوشی‌ها از جمله مدل‌های قدیمی نیز الزامی است. حتی اگر دستگاه شما سال‌ها قبل خریداری شده باشد، در صورت تعویض سیم‌کارت یا ریست کامل سیستم، ممکن است نیاز به رجیستری دوباره پیدا کند.
روند رجیستری گوشی های قدیمی
اگر گوشی شما قدیمی است و در شبکه کار نمی‌کند، مراحل زیر را قدم‌به‌قدم طی کنید:
- بررسی وضعیت IMEI
- کد IMEI را با شماره‌گیری *#۰۶# مشاهده کنید.
- سپس در سامانه همتا وضعیت آن را بررسی کنید. اگر پیام «ثبت نشده» یا «غیرقانونی» دریافت کردید، یعنی باید مراحل رجیستری را انجام دهید.
- ثبت اطلاعات در سامانه گمرک
- اگر گوشی از خارج کشور وارد شده است، لازم است حقوق و عوارض گمرکی آن پرداخت شود.
- مراجعه به سامانه گمرک و تکمیل اطلاعات وارداتی، اولین گام برای فعال‌سازی دوباره است.
- ثبت دستگاه در سامانه همتا
- پس از پرداخت هزینه‌های گمرکی، باید در سامانه همتا دستگاه را ثبت کنید.
- وارد کردن شماره IMEI، مشخصات مالک و شماره تلفن ضروری است.
- دریافت و وارد کردن کد فعال‌سازی
- پس از تأیید اطلاعات، یک کد فعال‌سازی برای شما ارسال می‌شود.
- با وارد کردن این کد در بخش مربوطه، گوشی شما در شبکه فعال خواهد شد.
خرید آیفون‌های قدیمی و دست دوم
آیفون‌های قدیمی بیش از سایر برندها با مشکلات رجیستری مواجه می‌شوند، به‌ویژه اگر از مبادی غیررسمی وارد کشور شده باشند. پیش از خرید این دستگاه‌ها حتماً موارد زیر را بررسی کنید:
- مطابقت کد IMEI با جعبه و فاکتور
- بررسی قفل نبودن دستگاه (Apple ID یا iCloud)
- اطمینان از عدم ریپورت شدن گوشی در اپراتورهای خارجی
- بررسی تاریخچه فعال‌سازی در سامانه همتا
مشکلات رایج در رجیستری آیفون‌های قدیمی
در گوشی‌های قدیمی، به‌خصوص آیفون، چند مشکل رایج وجود دارد:
۱-عدم ثبت شماره IMEI در سامانه همتا
یکی از شایع‌ترین مشکلات این است که شماره‌ی IMEI گوشی در سامانه ثبت نشده باشد. این مورد معمولاً در شرایط زیر اتفاق می‌افتد:
- دستگاه از مسیرهای غیررسمی یا قاچاق وارد کشور شده باشد و اطلاعات آن به گمرک ارسال نشده باشد.
- گوشی قبل از شروع اجرای طرح رجیستری در ایران فعال شده باشد و هرگز در دیتابیس ثبت نشده باشد.
- در زمان فعال‌سازی اولیه، خطا یا اشتباه در ورود اطلاعات IMEI رخ داده باشد.
راه‌حل:
- قبل از هر اقدامی، از طریق سایت یا اپلیکیشن همتا شماره IMEI را استعلام کنید.
- اگر دستگاه ثبت نشده بود، باید با مراجعه به گمرک و پرداخت عوارض، درخواست ثبت دستی را ثبت کنید.
۲-مسدود شدن دستگاه به دلیل پرداخت‌نشدن حقوق گمرکی
اگر گوشی از خارج کشور وارد شده باشد اما حقوق گمرکی آن پرداخت نشده باشد، دستگاه به‌صورت قانونی ثبت نخواهد شد. این مسئله در آیفون‌های قدیمی رایج‌تر است، چون بسیاری از آن‌ها در گذشته به‌صورت مسافری یا شخصی وارد کشور شده‌اند و پرداختی برایشان انجام نشده است.
✅ راه‌حل:
- با مراجعه به سامانه گمرک تلفن همراه، وضعیت مالیات و حقوق گمرکی را بررسی و مبلغ مورد نیاز را پرداخت کنید.
- پس از پرداخت، اطلاعات دستگاه به همتا ارسال می‌شود و امکان رجیستری فراهم خواهد شد.
۳-خطای «دستگاه در شبکه ثبت نشده است»
اگر هنگام نصب سیم‌کارت پیام «Device not registered on network» نمایش داده می‌شود. دلایل اصلی این مشکل عبارت‌اند از:
- تغییر مالک بدون انجام فرآیند انتقال مالکیت
- فعال بودن قفل اپل آیدی یا قفل شبکه (Carrier Lock)
- مشکلات سیستمی همتا در تشخیص مالک واقعی دستگاه
راه‌حل:
- ابتدا انتقال مالکیت را در سامانه همتا انجام دهید.
- اگر گوشی قفل شبکه دارد، باید آن را آنلاک (باز) کنید تا با اپراتورهای داخلی کار کند.
- در صورت بروز خطاهای سیستمی، با پشتیبانی همتا تماس بگیرید تا وضعیت مالکیت را بررسی کنند.
۴-خطا بعد از ریست یا آپدیت
بسیاری از کاربران پس از ریست کامل یا به‌روزرسانی نسخه iOS با مشکل قطع آنتن یا لغو رجیستری مواجه می‌شوند. این اتفاق معمولاً به دلیل عدم هماهنگی بین اطلاعات ذخیره‌شده در سامانه همتا و وضعیت فعلی دستگاه رخ می‌دهد.
راه‌حل:
- پس از ریست یا آپدیت، حتماً با سیم‌کارت مالک اصلی گوشی را روشن کنید تا اطلاعات دوباره در شبکه ثبت شود.
- اگر گوشی را دست دوم خریداری کرده‌اید، اطمینان حاصل کنید که انتقال مالکیت قبل از ریست انجام شده باشد.
۵-خطای «IMEI متعلق به این دستگاه نیست»
معمولاً به این معناست که یکی از قطعات اصلی گوشی (مثل برد یا مودم) تعویض شده و شماره IMEI جدید در سامانه شناخته نمی‌شود.
راه حل:
- مدارک تعمیرات یا تعویض قطعه را به گمرک یا مرکز خدمات اپل ارائه دهید.
- اگر مدارک ندارید، تنها راه‌حل مراجعه به مراکز قانونی و ثبت دستگاه به‌عنوان «دستگاه تعمیرشده» است.
راه حل رفع مشکلات رجیستری آیفون‌های قدیمی
برای رفع این مشکلات، اقدامات زیر را انجام دهید:
- استعلام دقیق وضعیت در همتا: ابتدا IMEI را در سامانه بررسی کنید. اگر وضعیت «مسدود» یا «غیرقانونی» بود، مراحل بعدی را دنبال کنید.
- پرداخت عوارض گمرکی: اگر گوشی وارداتی است و عوارض آن پرداخت نشده، باید این هزینه را پرداخت کرده و سپس درخواست رجیستری بدهید.
- تماس با فروشنده یا واردکننده: در صورتی که گوشی را از فروشنده معتبر خریداری کرده‌اید، ممکن است آن‌ها بتوانند رجیستری را پیگیری کنند.
- مراجعه حضوری به گمرک یا وزارت ارتباطات: اگر گوشی قدیمی یا قاچاقی است، باید با مدارک خرید به مراکز مربوطه مراجعه و ثبت دستی انجام دهید.
- استفاده از خدمات پشتیبانی: در موارد پیچیده‌تر، تماس با اپراتورهای تلفن همراه یا کارشناسان سامانه همتا می‌تواند کمک‌کننده باشد.
پیشگیری از مشکلات رجیستری آیفون‌های قدیمی
پیشگیری همیشه ساده‌تر از رفع مشکل است. برای جلوگیری از دردسرهای رجیستری در آینده:
- گوشی‌های قدیمی را از فروشگاه‌های معتبری مثل گوشیکا خریداری کنید.
- پیش از خرید، شماره IMEI را در سامانه همتا استعلام کنید.
- از خرید گوشی‌های بدون جعبه، فاکتور یا سابقه نامشخص خودداری کنید.
- اگر گوشی را از خارج کشور می‌آورید، بلافاصله آن را در گمرک اظهار و ثبت کنید.
جمع‌بندی
رجیستری گوشی‌های قدیمی یکی از چالش‌های رایج کاربران در ایران است، اما با شناخت مراحل قانونی و رعایت چند نکته ساده می‌توان از بیشتر مشکلات جلوگیری کرد. بررسی وضعیت IMEI، پرداخت هزینه‌های گمرکی، ثبت در سامانه همتا و پیگیری اطلاعات مالک، چهار گام اصلی برای حل این مسئله هستند. همچنین توصیه می‌شود قبل از خرید هر دستگاه قدیمی، حتماً اصالت و قانونی بودن آن را بررسی کرده و از فروشندگان معتبر خرید کنید تا در آینده با مشکلاتی مانند قطع آنتن یا عدم فعال‌سازی مواجه نشوید.