در سال‌های اخیر، قهوه از یک نوشیدنی خاص و محدود به قشر خاص، به فرهنگی فراگیر در میان جوانان و حتی خانواده‌ها تبدیل شده است. کافی‌شاپ‌ها در گوشه‌وکنار شهرهای بزرگ ایران هر روز در حال افزایش‌اند، و شغل «باریستا» دیگر تنها یک عنوان جذاب برای علاقه‌مندان به قهوه نیست؛ بلکه یک مسیر شغلی جدی و پردرآمد محسوب می‌شود.
با گسترش فرهنگ قهوه‌نوشی، انتظار می‌رود تا سال ۱۴۰۵، تقاضا برای باریستاهای حرفه‌ای در ایران تا ۴۵ درصد افزایش پیدا کند. این رشد چشمگیر نه‌تنها بیانگر افزایش تعداد کافی‌شاپ‌هاست، بلکه نشانه‌ای از رشد آگاهی عمومی نسبت به کیفیت و مهارت در صنعت قهوه است.
افزایش چشمگیر کافی‌شاپ‌ها؛ موتور محرک بازار کار باریستا
در شهرهایی مانند تهران، کرج، اصفهان و شیراز، رشد تعداد کافی‌شاپ‌ها در پنج سال گذشته بیش از دو برابر شده است.
در سال ۱۴۰۰ حدود ۷۵۰۰ کافی‌شاپ در کشور فعال بودند؛ اما طبق آمارهای غیررسمی، تا پایان سال ۱۴۰۴ این رقم از مرز ۱۲۰۰۰ واحد میگذرد.
هر کافی‌شاپ حداقل به دو تا سه باریستای حرفه‌ای نیاز دارد، و کافی‌شاپ‌های بزرگ تا ۱۰ نفر نیرو استخدام می‌کنند.
بنابراین، کمبود باریستاهای آموزش‌دیده به یکی از چالش‌های اصلی کارفرمایان تبدیل شده است.
کارشناسان صنعت قهوه بر این باورند که در سال ۱۴۰۵، تعداد کافی‌شاپ‌ها دست‌کم ۲۰٪ دیگر افزایش خواهد یافت. این رشد مستقیم به معنای افزایش تقاضا برای نیروهای متخصص در زمینه‌ی تهیه اسپرسو، لاته آرت، تنظیم آسیاب، و دانش قهوه‌شناسی است.
چرا باریستا شدن در ایران به یک شغل آینده‌دار تبدیل شده است؟
چند سال پیش، بسیاری از افراد تصور می‌کردند باریستا بودن تنها یک کار پاره‌وقت برای جوانان است. اما امروز این شغل با مهارت‌های فنی، هنری و ارتباطی ترکیب شده و به یک حرفه‌ی تخصصی با درآمد بالا بدل شده است.
دلایل اصلی رشد این بازار:
- افزایش فرهنگ مصرف قهوه در بین نسل جوان
- رشد کسب‌وکارهای کوچک و کافه‌های زنجیره‌ای
- حضور برندهای بین‌المللی قهوه در ایران
- افزایش مهاجرت کاری باریستاها به کشورهای حوزه خلیج فارس و اروپا
- درآمد مناسب نسبت به میانگین مشاغل خدماتی
درآمد باریستاهای حرفه‌ای در تهران در سال ۱۴۰۴ بین ۱۵ تا ۲۵ میلیون تومان متغیر بوده و با رشد بازار، این رقم در سال ۱۴۰۵ احتمالاً تا ۳۰ میلیون تومان نیز خواهد رسید.
مهارت‌هایی که باریستاهای حرفه‌ای باید داشته باشند
برای ورود به این بازار رقابتی، داشتن چند مهارت کلیدی ضروری است:
- شناخت دانه‌های قهوه و تفاوت بین عربیکا و روبوستا
- کار با دستگاه اسپرسوساز و گرایندر حرفه‌ای
- درک اصول استخراج قهوه (Extraction)
- تهیه نوشیدنی‌های پایه شیر مانند لاته و کاپوچینو
- اجرای لاته آرت (طراحی روی قهوه با شیر)
- رعایت اصول بهداشت و استانداردهای باریستا در محیط کاری
- مهارت ارتباط با مشتری و مدیریت سفارش‌ها
باریستای حرفه‌ای کسی است که علاوه بر طرز کار با تجهیزات، فلسفه و فرهنگ قهوه را نیز می‌شناسد و می‌تواند تجربه‌ای متمایز برای مشتری خلق کند.
–
در دنیای امروز، یادگیری تجربی به‌تنهایی کافی نیست. صنعت قهوه ابزارها، استانداردها و فناوری‌های جدیدی را تجربه می‌کند که تنها با آموزش اصولی می‌توان در آن‌ها به‌روز ماند.
اهمیت دوره‌های آموزشی معتبر:
- آموزش عملی با تجهیزات واقعی کافی‌شاپ
- یادگیری زیر نظر اساتید باتجربه
- آشنایی با استانداردهای بین‌المللی قهوه
- دریافت مدرک رسمی برای ورود به بازار کار
- پشتیبانی آموزشی در مسیر پیشرفت
وضعیت جهانی بازار کار باریستا
بر اساس گزارش انجمن تخصصی قهوه (SCA)، در کشورهای توسعه‌یافته، باریستاها از جایگاه بالایی در صنعت خدمات برخوردارند. در آمریکا، میانگین درآمد باریستا حرفه‌ای حدود ۳۵۰۰ دلار در ماه است.
در کشورهای اروپایی مانند ایتالیا و آلمان، تقاضا برای باریستاهای ماهر با رشد ۲۵ درصدی همراه بوده و روند مشابهی در کشورهای آسیایی، از جمله ایران، دیده می‌شود.
جالب است بدانید برخی از باریستاهای ایرانی که آموزش حرفه‌ای دیده‌اند، توانسته‌اند در کشورهایی مانند عمان، قطر و امارات شغل‌های بین‌المللی پیدا کنند و درآمدی چند برابر بازار داخلی کسب کنند.
آموزش باریستا؛ پلی میان علاقه و اشتغال پایدار
در ایران، علاقه‌مندان به قهوه با شرکت در دوره‌های آموزش باریستا، می‌توانند مسیر شغلی مطمئن و جذابی برای خود بسازند.
در این مسیر، انتخاب مؤسسه آموزشی معتبر اهمیت زیادی دارد.
به‌عنوان نمونه، دوره آموزش باریستا کافی پارس در تهران و کرج با بهره‌گیری از تجهیزات حرفه‌ای، اساتید با تجربه، مدرک فنی‌حرفه‌ای بین‌المللی و پشتیبانی ۵ ساله از هنرجویان، یکی از کامل‌ترین دوره‌های آموزشی کشور است.
این دوره‌ها علاوه بر آموزش عملی، با تضمین بازار کار برگزار می‌شوند و هنرجویان پس از پایان دوره می‌توانند مستقیماً وارد کافی‌شاپ‌ها و برندهای معتبر قهوه شوند.
چشم‌انداز شغلی باریستاها در سال ۱۴۰۵
طبق بررسی‌ها، در سال ۱۴۰۵ حدود ۴۵ درصد افزایش تقاضا برای باریستاهای حرفه‌ای در ایران پیش‌بینی شده است.
عوامل مؤثر در این رشد عبارت‌اند از:
- افزایش درآمد کافی‌شاپ‌ها پس از ثبات اقتصادی
- رشد تقاضا برای قهوه‌های تخصصی (Specialty Coffee)
- تمایل برندهای ایرانی به آموزش نیروهای حرفه‌ای
- رشد گردشگری شهری و فرهنگی در ایران
این شرایط باعث می‌شود که باریستا نه تنها یک شغل روزمره، بلکه یک حرفه‌ی با‌ارزش با فرصت‌های شغلی متنوع باشد.
آینده باریستا در ایران؛ فراتر از قهوه
باریستا بودن در سال‌های آینده تنها به ساخت قهوه محدود نخواهد بود.
در حال حاضر، بسیاری از باریستاها به‌عنوان مربی، مشاور راه‌اندازی کافی‌شاپ، یا داور مسابقات قهوه فعالیت می‌کنند.
مسیر پیشرفت در این حرفه گسترده است و آموزش‌های تخصصی در زمینه‌ی رست قهوه، طراحی منو و مدیریت کافی‌شاپ می‌تواند درآمد آن‌ها را چند برابر کند.
جمع‌بندی
صنعت قهوه در ایران با سرعتی بی‌سابقه در حال رشد است. کافی‌شاپ‌ها، برندهای قهوه و باریستاهای حرفه‌ای سه ضلع مثلث این رشد هستند.
در سال ۱۴۰۵، با افزایش ۴۵ درصدی تقاضا برای باریستاهای آموزش‌دیده، فرصت‌های شغلی بسیاری ایجاد خواهد شد.
اگر به قهوه، هنر و ارتباط با مردم علاقه‌مند هستید، اکنون بهترین زمان برای یادگیری این حرفه است.
فراموش نکنید، موفق‌ترین باریستاها کسانی‌اند که یادگیری را جدی می‌گیرند و مهارت را سرمایه‌ی اصلی خود می‌دانند.