۹ پیش‌بینی داستان‌های علمی-تخیلی که به واقعیت تبدیل شدند

در سال ۲۰۲۴، این‌طور به نظر می‌رسد که فناوری جامعه ما در مسیر ناشناخته و عجیبی دارد رو به جلو حرکت می‌کند. درست همین هفته، شخصی یک تراشه کامپیوتری را در مغزش تعبیه کرد. چیزی که تا الان تنها در فیلم‌های علمی-تخیلی میدیدیم. آیا این اولین بار است که یک پیش‌بینی داستان‌های علمی-تخیلی به واقعیت تبدیل شده است؟

مفسران و گزارشگران سالانه سعی در آینده مسیر فناوری و تکنولوژی دارند، اما بسیاری از آن‌ها در این امر موفق نمی‌شوند. چه کسی درست می گوید؟ بسیاری از اوقات، جهان ما نمایان‌گر همان آینده‌ای است که در گذشته آن‌را تصور می‌کردیم و به تصویر می‌کشیدیم. اصطلاحی که به آن «گذشته‌ی آینده‌نگر» (retrofuturism) اطلاق می‌شود. یعنی آن دیدگاهی که گذشتگان در مورد حال و آینده ما داشته‌اند. در بسیاری از موارد، این گذشته‌ی آینده‌نگر، می‌تواند مسیر پیشرفت جامعه امروزی ما را پیش‌بینی کند.

دلیل به حقیقت پیوستن این پیش‌بینی‌ها، این است که پیشرو‌های صنعت فناوری، معمولا با الهام از نگرشی از آینده بزرگ شده‌اند که در فیلم‌ها و سریال‌های کودکی‌شان می‌دیدند. کتاب‌های مصور و داستان‌های علمی-تخیلی، مهارت عجیبی در پیش‌بینی آینده دارند. اغلب به این خاطر که به مخترعان و مبتکران یاد می‌دهند که چه چیزی بسازند. ایلان ماسک، ربات گفتگوی خود را بر پایه هوش مصنوعی به نام Grok ساخت تا شبیه به یاور همه کاره در داستان‌های The Hitchhiker’s Guide to The Galaxy باشد. پس اگر دقت کنیم، این‌طور به نظر می‌رسد که بسیاری از فناوری‌های پیشرفته و واقعی در جامعه ما بر اساس ایده‌های آینده‌نگرانه‌ای  ساخته شدند که گذشتگان ما داشته‌اند.

در ادامه این مقاله، به ۹ مورد از پیش‌بینی داستان‌های علمی-تخیلی اشاره می‌کنیم که در جهان امروز به واقعیت تبدیل شدند.

۱. هوش مصنوعی

به عنوان یکی از مشهورترین نمونه‌های هوش مصنوعی در فیلم‌های علمی-تخیلی، می‌توان به HAL 9000، یک ربات که سفینه Discovery One را در فیلم ۲۰۰۱: یک ادیسه فضایی اثر Arthur C. Clarke کنترل می‌کرد اشاره کرد. این فیلم عملی-تخیلی که در سال ۱۹۶۸ به کارگردانی استنلی کوبریک اکران شد، بدون شک به میلیون‌ها نفر این ایده را داد که در آینده بشر می‌تواند انتظار چه پیشرفت‌هایی را داشته باشد.

در این فیلم می‌بینیم که هوش مصنوعی HAL، با دکتر فرانک پول (Frank Poole)، فضانوردی با بازیگری گری لاکوود (Gary Lockwood) به بازی شطرنج مشغول می‌شد. این صحنه به خودی خود پیش‌بینی برگزاری یک مسابقه شطرنج بود که میان استادبزرگ شطرنج جهان، گری کاسپاروف Garry Kasparov و کامپیوتر Deep Blue محصول شرکت IBM برگزار شد و جهان برای اولین بار شاهد شکست یک استاد حرفه‌ای شطرنج در مقابل یک برنامه کامپیوتری بود.

با جهشی سریع به سال ۲۰۱۶، دیدیم که هوش مصنوعی AlphaGo محصول Google DeepMind توانست Lee Sedol، قهرمان افسانه‌ای بازی Go را شکست دهد. و تنها چند سال بعد، هوش مصنوعی ChatGPT برای دانش آموزان دبیرستانی متون ادبی می‌نویسد. واضحاً می‌بینیم که این پیش‌بینی داستان‌های علمی-تخیلی از همیشه به واقعیت نزدیک‌تر شده است.

۲. گردشگری در فضا (Space Tourism)

در سال ۱۹۶۲، در یک قسمت از کارتون قدیمی The Jetsons که Good Little Scouts نام داشت، یک گروه از کودکان پیش‌آهنگ، سفری یک روزه را به کره ماه تجربه می‌کنند. آن‌ها در ماه سری به هتل Moonhattan Tilton می‌زنند و در همین‌جا به میلیون‌ها بیننده ایده «گردشگری فضایی» را می‌دهند.

در مورد این پیش‌بینی داستان‌های علمی-تخیلی، شاید هنوز هم دور از ذهن باشد که چند کودک پیش‌آهنگ با یک سفینه به فضای خارج از سیاره زمین سفر کنند. اما برای افرادی که حاضر به پرداخت هزینه‌ای هنگفت فقط برای تماشای سیاره آبی از فاصله‌ای دوردست هستند، این امکان تا حد خوبی فراهم شده است. کارآفرین و میلیاردر مشهور، جف بزوس (Jeff Bezos)، میلیاردها دلار را در صنعت توریسم فضایی سرمایه گذاری کرده است و کمپانی Blue Origin به مالکیت جف بزوس، تا الان چهار مسافر خصوصی را به فضا فرستاده و بازگردانده است. بزوس هم‌چنین ایده بزرگی مبنی بر زندگی دائمی در فضا و بازدید از زمین به صورت توریستی را در سر دارد که در یک پادکست به آن اشاره کرده بود. هرچند این مورد هنوز کمی تا پیوستن به واقعیت فاصله دارد.

۳. اینترنت

ایده شبکه اینترنت تاکنون به افراد مختلفی نسبت داده شده است. اما یک مخترع خاص در این میان برای اولین بار نزدیک‌ترین تعریف برای اینترنت را به جهانیان ارائه کرد. نیکلا تسلا (Nikola Tesla)، فیزیک‌دان مشهور، در یک مصاحبه در سال ۱۹۰۹ با روزنامه The New York Times تقریباً به بهترین شکل توانست شبکه اینترنت و گوشی‌های هوشمند را توصیف کند. چیزی که حدود یک قرن برای پیوستن به حقیقت زمان برد.

نیکلا تسلا در مصاحبه خود این توصیف را به کار برد:« تنها یک ابزار نه چندان گران قیمت، با اندازه‌ای حتی کوچک‌تر از یک ساعت جیبی نیاز است. که به صاحب خود اجازه می‌دهد که از هرجایی روی دریا یا خشکی، از فاصله‌ای بیشتر از هزاران مایل، همه چیز را بشنود. شخص ممکن است سخنان یا آهنگ‌هایی را از اقصی نقاط جهان گوش دهد یا منتقل کند. به همین ترتیب، هر نوع تصویر، طراحی یا چاپی را می توان از مکانی به مکان دیگر منتقل کرد. تنها از یک ایستگاه، می‌توان میلیون‌ها دستگاه را راه اندازی و به یک‌دیگر مرتبط کرد. بنابراین، این امری ساده خواهد بود که دورترین نقاط جهان را در تماس فوری با یک‌دیگر قرار دهیم.»

این پیش‌بینی نیکلا تسلا حتی از داستان‌های علمی-تخیلی زمان خود جلوتر بود و گویی به طور دقیق آن‌چه در زمان ما اتفاق می‌افتد را دیده بود و برای مردم زمان خودش تعریف کرده بود.

۴. خانه‌های هوشمند

در این مورد از پیش‌بینی داستان‌های علمی-تخیلی، حتی اسم محصول هم عوض نشده است! در سال ۱۹۹۹، والت دیزنی فیلم «خانه هوشمند» (The Smart House) را منتشر کرد. این فیلم، روایتگر داستان نوجوانی بود که برنده یک خانه تمام اتوماتیک و رویایی به عنوان جایزه می‌شود. اما طولی نمی‌کشد که این خانه تبدیل به کابوسی برای او و خانواده‌اش می‌شود. حتی سازندگان این فیلم نمی‌دانستند که چقدر دقیق خانه‌های هوشمند امروزی را پیش‌بینی کرده‌اند. حتی این موضوع که خانه‌های هوشمند قرار است به کابوسی برای صاحبان خود تبدیل شوند! امروزه، بسیاری از مردم ده‌ها دستگاه متصل به هم در خانه‌های خود دارند، مانند چراغ‌ها، جاروبرقی، اجاق‌ها و کرکره‌ها که دائماً نیاز به تعمیر و نگهداری دارند و در صورت قطع شدن وای‌فای، خانه شما غیرفعال می‌شود.

۵.ساعت هوشمند

در سال ۱۹۴۶، داستان مصور معروفی در مورد یک کارآگاه پلیس به نام «دیک تریسی» (Dick Tracy) منتشر شد که یک «رادیوی مچی دو طرفه» (two-way wrist radio) داشت. در این داستان مصور که در روزنامه چاپ می‌شد، مخاطبان می‌دیدند که تریسی از طریق ساعت خود ارتباط رادیویی برقرار می‌کند. این موضوع در زمان خودش بسیار دور از ذهن و تخیلی بود.

به دنیای امروز می‌آییم، جایی که ساعت‌های هوشمند از همیشه رایج‌تر و کاملا در دسترس همگان هستند. حتی ساعت هوشمند اپل واچ مجهز به یک ارتباط رادیویی شبیه به Walkie-Talkie است که احتمالاً اگر دیک تریسی آن‌را می‌دید، بسیار مجذوب آن می‌شد.

۶. ربات‌های نظامی

تمام پیش‌بینی ها و داستان‌های علمی-تخیلی به کنار، امکان ندارد فیلم‌های ترمیناتور را ندیده باشد. نخستین فیلم ترمیناتور که در سال ۱۹۸۴ منتشر شد، برای بسیاری از مخاطبین اولین نگاه اجمالی به ربات‌های نظامی بود. این فیلم به کارگردانی جیمز کامرون (James Cameron) و با بازی آرنولد شوارتزنگر (Arnold Schwarzenegger)، یک ماشین سایبورگ شیطانی را به تصویر می‌کشید.

در این فیلم، شخصیتی که آرنولد شوارتزنگر نقش آن‌را بازی می‌کند، از سال ۲۰۲۹ به گذشته فرستاده می‌شود، که تنها پنج سال با آن فاصله داریم.

امروزه، ربات‌های نظامی مجهز به هوش مصنوعی در مناطق جنگی مشغول به نبرد هستند و هرساله دخالت انسان‌ها در جنگ‌ها کم‌تر می‌شود. اریک اشمیت، مدیر عامل سابق گوگل، زمان خود را به کار بر روی پروژه مخفی پهپاد کامیکازه (Kamikaze Drone) اختصاص داده است.

۷. خودروهای زرهی هوشمند

در برنامه تلویزیونی سال ۱۹۸۲، نایت رایدر (Knight Rider)، دیوید هاسلهوف (David Hasselhoff) نقش مایکل نایت (Michael Knight) را بازی می کند، یک قهرمان عدالت تنها که با ماشین غیرقابل تخریب و هوشمند خود با شیطان می‌جنگد. در سال ۲۰۲۳، ما Cybertruck را داریم که دارای پانل های ضد گلوله است و به سیستم‌های محاسباتی هوش مصنوعی تسلا مجهز است. هرچند که سایبرتراک تسلا به طور کامل تخریب ناپذیر نیست و حتی در یخ هم گیر می‌کند (به یوتیوب مراجعه کنید) و به اندازه ماشین کارآگاه گجت باهوش نیست، اما می‌توان گفت که این پیش‌بینی داستان‌های علمی-تخیلی نیز دارد به واقعیت نزدیک‌تر می‌شود.

۸. تماس تصویری

یکی از اولین آثاری که تماس تصویری را در مقابل دیده تماشاچیان به نمایش گذاشت، فیلم بلید رانر (Blade Runner) محصول سال ۱۹۸۲ بود. از اینکه این فیلم یک شاهکار بی‌نظیر در به نمایش گذاشتن فلسفه رنه دکارت در قالب یک فیلم علمی-تخیلی بوده است بگذریم، ما در این فیلم می‌بینیم که شخصیت اصلی این فیلم، افسر ریک دکارد (Rick Reckard) با بازی هریسون فورد (Harrison Ford)، از طریق یک صفحه‌نمایش که روی آن نوشته شده است “VID-PHON” (تلفن ویدیویی)، ارتباط تصویری برقرار می‌کند. امروزه تماس‌های تصویری آن‌قدر عادی و رایج شده‌اند که برای بیننده‌ای که در سال ۲۰۲۴ این فیلم را تماشا کند جای هیچ تعجبی در این صحنه ندارد. اما در سال ۱۹۸۲، تماس تصویری چیز رایجی نبود و مخاطبین در آن زمان فکرش را هم نمی‌کردند که تماس‌های تصویری روزی به اصلی‌ترین روش برقراری ارتباط میان افراد در یک پاندمی در سال ۲۰۲۰ تبدیل می‌شود.

۹. عینک‌های واقعیت مجازی (VR)

در سال ۱۹۸۹، قسمت دوم بازگشت به آینده (Back to The Future)، یک نسخه بیش از حد دقیق از یک هدست واقعیت مجازی را نشان داد که مارتی مک فلای (Marty McFly) از آن استفاده می‎کرد. امروزه این هدست‌ها در همه جا وجود دارند، از Meta Quest 3 گرفته تا Vision Pro شرکت اپل، به این پیش‌بینی داستان‌های علمی-تخیلی رنگ واقعیت بخشیدند.

حتی پیش از آن، در سال ۱۹۳۵، در یک داستان کوتاه علمی-تخیلی به نام «عینک پیگمالیون» (Pygmalion’s Spectacles)، اشاراتی به یک عینک جادویی شده بود که این امکانات را داشت:

«پخش فیلمی که علاوه بر صدا و تصویر، حس بویایی، چشایی و لامسه شما را نیز درگیر کند. […] شما در داستان هستید، با سایه‌ها (شخصیت‌ها) صحبت می‌کنید و آن‌ها پاسخ می‌دهند و به جای اینکه روی یک صفحه نمایش باشد، داستان همه چیز درباره شماست و شما در آن هستید.»

احتمالاً اگر این جملات را از زبان مارک زاکربرگ (Mark Zuckerberg) درمورد متاورس (Metaverse) نقل کنیم، کسی تعجب نخواهد کرد، اما این متن حدود یک قرن پیش به قلم استنلی جی وینبام (Stanley G. Weinbaum) نوشته شده بود.

با گذر زمان بسیاری از فناوری‌های دور از ذهنی که در فیلم‌ها و سریال‌ها و بازی‌های ویدیویی دیده بودیم، به واقعیت تبدیل می‌شوند. شاید ساخت ماشین زمان و دستگاه جابجا کننده افراد (teleporter) چندان واقع گرایانه به نظر نرسند، اما مواردی مانند تماس‌های هولوگرامی که اشخاص را در اندازه و ظاهر واقعی در اتاق شما ظاهر می‌کنند تا با آن‌ها صحبت کنید، و بسیاری موارد دیگر از فناوری‌ها هستند که همین الان نیز نمونه‌های اولیه‌ای از آن‌ها در نمایشگاه‌های مخلتف به نمایش در می‌آیند.

نظر شما چیست؟ کدام پیش‌بینی داستان‌های علمی-تخیلی را دیده‌اید که دوست دارید در آینده در دنیای واقعی نظاره‌گر آن باشید؟