نگاهی به دنیای اپلیکیشن‌های پیام‌رسان در ایران
بدون شک مهم‌ترین خبر هفته‌گذشته در حوزه فناوری ایران، اختلالات تلگرام و خبرهای فیلتر شدن یا نشدن این پیام‌رسان محبوب بود، اینکه چگونه اختلالات چند ساعته یک پیام‌رسان می‌تواند نقل محافل و وب‌سایت‌های خبری باشد، امری است که دلیلش را باید در علاقه ایرانیان به این نوع اپلیکیشن‌ها جستجو کرد. مهم‌ترین موج کوچ ایرانیان از موبایل‌های کلاسیک به اسمارت‌فون‌ها را اپلیکیشن وی‌چت شکل داد، وی‌چت نوعی جدید از ارتباط گروهی و چت را برای کاربران ایرانی به‌ارمغان آورد که نسبت به راه‌های دیگر برقراری ارتباط از جمله پیامک و ایمیل ارزان‌تر و سریع‌تر بود، علاوه بر این‌ها راحتی دسترسی و امکان امکان ارسال تصاویر و ویدیو و صوت آن‌هم به‌راحتی هرچه تمام‌تر و به‌دور از محدودیت‌های MMS و هزینه‌های گزاف آن، تمام چیزی بود که این تب را در مردم به‌وجود آورد که به سمت استفاده از اسمارت‌فون‌ها بروند.
همان‌طور که گفتم وی‌چت توانست تعداد زیادی از مخاطبین را به‌سمت خود جلب کند و این باعث شد تعداد کاربران سرویس‌پیامک به‌طور چشم‌گیری کاهش پیدا کند و پرسودترین سرویس دو اپراتور کشور اندک‌اندک کارکرد خود را از دست بدهد، دیری نپایید که زمزمه‌های فیلترینگ این اپلیکیشن بالاگرفت و سرانجام وی‌چت فیلتر شد، علت اصلی این فیلترینگ را می‌توان ماهیت غیراخلاقی و قابلیت جست‌وجوی کاربران نزدیک نام برد.
با فیلترینگ، عمر وی‌چت به اتمام‌رسید اما تا آن زمان دیگر شرکت‌ها نیز اقدام به تولید اپلیکیشن‌های پیام‌رسان و بعضا اجتماعی کردند، حال نوبت آن‌ها شد تا از حاشیه به یک‌باره در دل کاربران جا پیدا کنند، اکثر کاربران ایرانی وی‌چت به سمت واتس‌اپ رفتند، اپلیکیشنی که امکاناتی بسیار کمتر از وی‌چت داشت اما باز بهتر از SMS بود، اپراتورها به‌عنوان اولین گروهی که به این تغییر تفکر مردم پیوستند با ارایه بسته‌های اینترنتی متفاوت توانستند سودی چند برابری را نسبت به گذشته کسب کنند و از آن زمان تاکنون چندبار افزایش قیمت بسته‌ها را شاهد بودیم، اما در قیمت دیگر خدمات تغییر خاصی را شاهد نیستیم، زیرا امروز بسته‌های اینترنتی مهم‌ترین و سودآورترین خدمت اپراتورها را تشکیل می دهند و شاهد افزایش تقاضای روزافزون این بسته‌ها هستیم. در سمت دیگر ماجرا کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه و شرکت ارتباطات زیرساخت قرار دارند، دو نهاد اصلی تصمیم‌گیرنده موضوع فیلترینگ در ایران، که وظیفه بررسی و پالایش فضای مجازی را عهده دار هستند.
پس از وی‌چت دیگری هیچ‌اپلیکیشنی نتوانست موفقیت گذشته را کسب کند و یا خیلی زودتر از آن‌که بخواهد به‌موفق شدن فکر کند، فیلتر شد. از جمله آن‌ها می‌توان به Didi ،Coco و … اشاره‌کرد، تا اینکه وایبر پس‌از دریافت چند به‌روزرسانی بزرگ توانست از یک اپلسکیشن تماس‌اینترنتی صرف به یک پیام‌رسان کامل تبدیل شود، این اپلیکیشن با ۹ میلیون کاربر ایرانی توانست بسیار موفق عمل‌کند و پس از مدت‌ها ایرانیان زیادی را دور هم جمع نماید.
طولی نکشید که مفهومی جدید به‌نام فیلترینگ‌هوشمند معرفی شد، ابزار پالایشی که قرار بود به‌جای اینکه تمام یک اپلیکیشن/وب‌سایت را فیلتر کند، تنها بخش‌هایی را از دسترس خارج کند که مصداق جرایم اینترنی محسوب می‌شوند، این سیستم هنوز در مرحله آزمایشی بود که روی وایبر پیاده‌سازی شد و همین موضوع اختلالات زیادی را در این اپلیکیشن ایجاد کرد و از سرعت آن به‌قدر زیادی کاست تا اینکه موج جدیدی از مهاجرت ایرانیان شکل گرفت، این‌بار مهاجرت از وایبر به تلگرام!
تلگرام اپلیکیشنی روسی بود که با یک هدف ساخته شد، ارایه فضایی امن در بستر اینترنت که هیچ‌کس نتواند به اطلاعات کاربران دسترسی پیدا کند، این برنامه تا پیش از اینکه وایبر دچار اختلال شود، نتوانسته بود کاربران ایرانی زیادی را به خود جلب کند و آن‌هم به‌دلیل سادگی‌اش نسبت به سایر برنامه‌ها خصوصا وایبر بود، حال تلگرام ۲۰ میلیون کاربر ایرانی دارد و امکانات زیادی را نیز درخود جای داده است، از قابیلت‌های این برنامه می‌توان به ایجاد ربات و کانال اشاره کرد، امکاناتی که می‌توانند استفاده بسیار خوب و مفیدی داشته باشند، اما متاسفانه مورد سوء‌استفاده برخی افراد قرار گرفته و با ایجاد محتوای غیراخلاقی، فضای این اپلیکیشن را آلوده کرده‌اند، همین موضوع باعث‌شده تاکنون چندین‌بار این اپلیکیشن برای اعمال فیلترینگ مورد بررسی قرار بگیرد و آخرین مورد آن‌را می‌توان جلسه‌ای که هفته گذشته برگزار شد، نام‌برد. هرچند که این جلسه به‌جایی منتهی نشد اما حداقل می‌توان تلگرام را بیشتر از هرزمان دیگری در معرض فیلترینگ دید.
از تلگرام که بگذریم می‌رسیم به اپلیکیشن‌های جایگزین، نمونه‌هایی که از بین آن ها می‌توان چند ایرانی را نیز مشاهده‌کرد، اما چرا اپلیکیشن‌های ایرانی نمی‌توانند موفق باشند؟
کمبود امکانات: مهم‌ترین کمبود پیام‌رسان‌های ایرانی، نبود سرورهایی مناسب است، هیچ‌کدام از برنامه‌های پیام‌رسان ایرانی سرعت مناسبی ندارند، هرچند روزگاری پیام‌رسان ساخته GLX یعنی گفتگو سرورهایی پرسرعت داشت اما طولی نکشید تا این برنامه تعطیل شود چون هزینه‌های داشتن یک سرور قدرتمند برای این امر بسیار زیاد است.
عدم نوآوری و فرهنگ‌سازی: پیام‌رسان‌های ایرانی نه تنها تبلیغات درست و کافی ندارند، بلکه در محصولاتشان هیچ نوآوری را نشان نمی‌دهند، بلکه تنها به تقلید از امکانات نمونه‌های مشابه خارجی اکتفا می‌کنند؛ آن‌هم در سطحی ابتدایی‌تر! بنابراین کاربران ایرانی هیچ دلیلی نمی‌بینند که از آن‌ها استفاده کنند، گذشته از این‌ها فرهنگ اشتباهی در بین کاربران ایرانی وجود دارد که مانع از ایجاد امنیت حین استفاده از اپلیکیشن‌های داخلی می‌شود.
منبع: آی تی رسان
